Slag om de flessen

Merken zijn op zoek naar de perfecte oplossing voor het verpakken van dranken en vloeistoffen, maar die bestaat misschien nog niet... nog niet.

Zou jij bier uit een papieren fles drinken? Afgelopen zomer testte Carlsberg het concept op festivals in acht markten, waaronder de UK. De ervaring was volgens de eerste berichten van de brouwer 'eigenaardig', omdat mensen koud bier dronken uit een bakje dat niet koud aanvoelde in hun handen.

Het idee om vloeistoffen in papieren flessen te doen is momenteel hot. Diageo, PepsiCo, Carlsberg, Coca-Cola, Unilever en Pernod Ricard zijn allemaal betrokken bij de race om de eerste containers op grote schaal uit te rollen. Er zijn proeven gaande en er worden beloften gedaan – PepsiCo gaat “de industrie ontwrichten” met zijn fles – maar er is nog een lange weg te gaan.

Er moet rekening worden gehouden met kwaliteit, functionaliteit en consumentenervaring, en natuurlijk ook met duurzaamheid. Er is geen snelle oplossing of eenvoudige beslissing, dus bedrijven moeten verstandig zijn met de nuance wanneer ze overwegen om voor papier, plastic, glas of aluminium te gaan. Elk materiaal heeft zijn voor- en nadelen.

Aluminium is bijvoorbeeld oneindig recyclebaar en de recyclingpercentages zijn meer dan 80% in het VK. De blikken hebben echter een plastic voering nodig en er zijn weinig gegevens over hoeveel van het gerecyclede aluminium weer in blikken terechtkomt (als 'gerecycleerde inhoud').

Glas wordt gezien als natuurlijk en opnieuw op grote schaal gerecycled, maar de groene eigenschappen ervan zijn de laatste tijd weggesmolten gezien de hoge koolstofvoetafdruk: levenscyclusanalyses (LCA's) uit het verleden tonen over het algemeen aan dat glas voor eenmalig gebruik de hoogste bijbehorende broeikasgasemissies heeft in vergelijking met andere drankopties zoals aluminium blikken, PET-flessen, HDPE-flessen en meerlagige dozen, blijkt uit onderzoek voor Zero Waste Europe. Het is ook onwaarschijnlijk dat het koolstofarm maken van het productieproces van verpakkingen het beter zal doen dan de alternatieven.

Koolstof bezuinigingen

Er wordt aan de andere materialen gewerkt om ze verder koolstofvrij te maken, met koolstofvoetafdrukken die nu synoniem zijn met nieuwe verpakkingsaankondigingen. Lichtgewicht, gebruik van hernieuwbare energie tijdens de verwerking, integratie van meer gerecycled materiaal of meer biogebaseerde materialen zorgen allemaal voor een lagere koolstofuitstoot. Glazen en plastic flessen worden steeds dunner; zo ook de voeringen die vaak in de papieren opties zitten.

Carlsberg wil bijvoorbeeld de voetafdruk van zijn papieren fles meer dan halveren. Per hectoliter heeft zijn vezelfles momenteel een voetafdruk van 50 kg CO2e – veel lager dan glas voor eenmalig gebruik (75 kg CO2e) maar hoger dan een aluminium blikje (24 kg CO2e). Door de productie op te schalen en aan te drijven met wind kan de voetafdruk echter dalen tot 22 kg CO2e. Het minimaliseren van de PEF-plastic barrière (die nodig is om te voorkomen dat de fles in brij verandert) kan deze verder verminderen tot 11 kg CO2e, wat vergelijkbaar is met een hervulbare glazen fles die 15 keer wordt gebruikt (12 kg CO2e). Of dat betekent dat eenmalig gebruik hergebruik kan verslaan, is de vraag.

Het beslissen van de 'beste' optie kan inderdaad een dwaze boodschap zijn. Merken die overstappen van HDPE-flessen voor melk naar pakken scheppen op dat ze hun uitstoot hebben verlaagd, ondanks dat de eerstgenoemde hogere recyclingpercentages en behoorlijke niveaus van gerecycled materiaal heeft. Waitrose is ondertussen voor een deel van zijn wijnportfolio overgestapt van glas naar aluminium. Zijn dit marketingmanoeuvres of echt duurzame oplossingen?

Zonder mijn eigen levenscyclusanalyse uit te voeren, kan ik dat niet zeggen. Wat ik kan zeggen is dat als je mij vraagt 'wat is het optimale materiaal voor het verpakken van een vloeistof?', mijn antwoord zou zijn: het hangt ervan af.

Neem die Carlsberg-cijfers voor de papieren fles met de laagste ecologische voetafdruk: ze gaan uit van een recyclagepercentage van 90% voor de flessen - wat buitengewoon ambitieus is. Of ze daadwerkelijk gerecycled kunnen worden is ook onduidelijk (zie mijn eerste artikel in deze serie). Dus zou dat de PET of het glas een betere optie kunnen maken als we de beoordeling opnieuw uitvoeren? Misschien. Misschien niet.

Recyclebaar is niet synoniem met koolstofarm. Onderzoek door McKinsey in Zweden toonde aan hoe een zak (moeilijk te recyclen in gesloten lussen) 5% meer vloeistof kan bevatten dan een HDPE-plastic fles (die gemakkelijk kan worden gerecycled in gesloten lussen); het etui is ook 76% lichter en 8% goedkoper. Een buidel lijkt een verstandige, duurzame gok. Door lichtgewichten en de overstap op plastic zijn de tonnages aan verpakkingsafval gedaald, maar in sommige gevallen ging dit ten koste van de recyclingpercentages en het circulaire denken.

Er is geen wereldwijde afstemming over hoe duurzaamheid op deze elementen kan worden gemeten, dus bedrijven moeten hun eigen weg vinden. En ze draaien rondjes.

Met de aandacht voor plastic en op zijn beurt recyclebaarheid, begonnen merken over te stappen van plastic (inclusief die zakjes) naar alternatieven en zagen daardoor hun uitstoot stijgen. Nu reflecteren ze op die keuzes door een net-zero-lens en de doelpalen veranderen weer.

Verpakkingen kunnen een behoorlijk deel uitmaken van de totale voetafdruk van een drankenfabrikant (bij PepsiCo is het bijvoorbeeld 26% van de totale uitstoot ), dus het koolstofgehalte bij elke materiaalkeuze is van belang. Is een materiaal dat koolstofarm is maar moeilijk te recyclen 'beter' dan een materiaal met een grotere voetafdruk dat in gesloten kringlopen kan worden gerecycled? Dus een zakje verslaat een plastic fles, die een glazen fles verslaat.

Zo simpel is het zelden. Draai dat rond en kijk of vanuit een positie van recycleerbaarheid en de 'winnaar' anders zal zijn. En het kan weer veranderen als er veel gerecycled materiaal is.

"Het met succes aanpakken van de nieuwe uitdagingen op het gebied van recycleerbaarheid en afval zal de mogelijkheden van de huidige tools en strategieën van [bedrijven] waarschijnlijk vergroten", merkte McKinsey op. “Bijgevolg zullen FMCG-bedrijven en retailers veel nauwere samenwerking nodig hebben met upstream-spelers, verpakkingsconverters en recyclers om deze nieuwe uitdagingen met succes aan te gaan. Een belangrijk gebied is de noodzaak om infrastructuur te bouwen om meer recycling te beheren door meer gesloten systemen te gebruiken (dat wil zeggen, fles-tot-fles recycling om downcycling te voorkomen).”

Klimaat versus recycling

Dat is echter niet waar de complexiteit eindigt. Kijk nu naar wat consumenten als de 'groenste' optie beschouwen en de hiërarchie zou wel eens kunnen veranderen.

"Consumenten maken zich zorgen, maar ze blijven in de war over wat duurzame verpakkingen betekenen", merkte McKinsey op in een paper True Packaging Sustainability: Uunderstanding the Performance Ttrade-offs.

De adviseurs gebruikten drankverpakkingen om te illustreren hoe de perceptie van de consument van recycling niet altijd overeenstemt met de daadwerkelijke koolstofimpact van verpakkingen. Denk aan aluminium blikjes, die wereldwijd hogere recyclingpercentages hebben (65-75%) dan PET- (40-50%) of glazen (40-50%) flessen. De koolstofimpact van een PET-fles is echter ongeveer de helft van die van een aluminium blikje en minder dan een vijfde van een glazen fles; en toch wordt glas in consumentenonderzoek gezien als een van de meest duurzame opties.

Het is gemakkelijk om in cirkels te blijven ronddraaien, maar de feiten onder ogen zien en de consument duidelijk maken waar je compromissen hebt gesloten, is een goed begin. En wees eerlijk: elke keuze die je maakt, heeft impact.

Ga voor meer informatie over CarbonQuota en hun diensten naar: https://www.carbonquota.co.uk/