Een beginnershandleiding voor regeneratief kapitalisme

Om 's werelds grootste uitdagingen aan te gaan, hebben we een radicaal nieuwe benadering van economie nodig - zou regeneratief kapitalisme het antwoord kunnen zijn?

Het bewijs is duidelijk: het klimaat verandert ten kwade. Wetenschappers zijn het er nu algemeen over eens dat we deel uitmaken van een nieuw tijdperk van leven, het Antropoceen - een geologisch tijdperk dat begon toen de mensheid voor het eerst een aanzienlijke impact begon te krijgen op het ecosysteem van de aarde. Onderzoekers beweren dat dit tijdperk begon in 1950.

Nu COP26 (de VN-conferentie over klimaatverandering in Glasgow) snel nadert, krijgt het klimaatgesprek een nieuwe urgentie, een die geleidelijk - en dan snel - zijn weg heeft gevonden van klimaatwetenschappers naar de dagelijkse consument. En dat is over de hele linie. Uit de Print Census van FESPA van 2018 blijkt bijvoorbeeld dat 76% van de drukkers zegt dat de vraag van klanten naar milieuvriendelijke producten de bedrijfsstrategie bepaalt, waarbij meer dan een op de vijf aangeeft dat dit een grote invloed heeft.

De wereld bevindt zich in een zinkgat waar ze niet uit kan klimmen onder de huidige gedereguleerde kapitalistische structuur

Maar het wordt steeds duidelijker dat een 'tick-box'-aanpak van de klimaatcrisis niet genoeg zal zijn om de ergste gevolgen te verzachten. Onze hele wereldwijde operaties hebben een radicale herziening nodig, en dit is waar het idee van regeneratief kapitalisme om de hoek komt kijken.

Niet zo'n vrije markt

Een idee dat in 2015 werd geopperd door de gedesillusioneerde Wall Street-bankier John Fullerton. door krachtige krachten die de goederen en diensten eisen die we van elkaar afnemen, en de waarde die we uit natuurlijke hulpbronnen halen, brengen kosten met zich mee.

Deze prijs – in navolging van het eeuwenoude “meer is beter”-principe – heeft geleid tot een perfecte storm van ongelijkheid, armoede en verwoesting van het milieu. Het is een zinkgat waar de wereld niet uit kan klimmen onder de huidige gedereguleerde kapitalistische structuur.

Het regeneratieve kapitalisme daarentegen put uit één kernidee, namelijk dat de universele patronen en principes die de kosmos gebruikt om stabiele, gezonde en duurzame systemen in de echte wereld te bouwen, kunnen en moeten worden gebruikt als een model voor het ontwerpen van economische systemen.

In zijn uitgebreide rapport, Regenerative Capitalism: How Universal Principles And Patterns Will Shape Our New Economy , erkent Fullerton zelf dat dit soort holistisch denken soms wordt gezien als "de provincie van mystici of hippies", maar merkt op dat steeds meer wetenschapsgebieden gebruik maken van deze benadering om verklaringen te ondersteunen van hoe universele dynamiek, zoals energie en druk, "gezondheid en ontwikkeling vormgeeft in allerlei soorten real-world systemen".

Bovendien, merkt hij op, gaat regeneratieve economie niet over het 'afgezaagde debat' van kapitalisme versus socialisme. "Beide systemen, zelfs als ze foutloos worden uitgevoerd, zijn onhoudbaar", zegt hij.

In de donut

In plaats daarvan verschilt regeneratief kapitalisme van de meeste huidige benaderingen van duurzaamheid doordat het, in plaats van zich te concentreren op sociale en ecologische gezondheid met behulp van traditionele reductionistische logica om "problemen op te lossen", rechtstreeks gericht is op het opbouwen van gezonde menselijke netwerken als doel. Het is gebaseerd op universele principes en patronen, met 'duurzaamheid' als resultaat - een natuurlijk bijproduct - van systemische gezondheid. Met andere woorden, duurzaamheid is het resultaat, niet het ontwerpprincipe, en het milieu is een gelijkwaardige speler, niet alleen een passieve hulpbron.

Dit, zo stellen voorstanders, is wat regeneratief kapitalisme onderscheidt van andere modellen van duurzaamheid. Het principe van de circulaire economie moedigt ons bijvoorbeeld aan om af te stappen van de traditionele kapitalistische notie van 'take, make, waste', maar is beperkt. Materialen kunnen maar zo vaak worden gerecycled of hergebruikt, en hoewel onze "schuld" aan de natuur niet toeneemt, neemt deze ook niet af. We moeten actie ondernemen om het huidige niveau van natuurlijke hulpbronnen te verbeteren.

De industrie moet "elementen van hoofd, hart en handen integreren - de drie belangrijkste factoren die mensen in beweging brengen"

Op dezelfde manier staat Kate Raworths theorie van 'donuteconomie' voor dezelfde uitdagingen. Raworth stelt een donutvormig model van twee concentrische ringen voor: een sociale basis die ervoor zorgt dat niemand tekortschiet in de essentiële levensbehoeften, zoals voedsel, gezondheidszorg, onderwijs en sociale rechtvaardigheid, en een ecologisch plafond dat ervoor zorgt dat de mensheid de planetaire grenzen van vervuiling, land- en waterverlies en aantasting van de ozonlaag. Tussen deze twee grenzen ligt een donutvormige ruimte die zowel ecologisch veilig als sociaal rechtvaardig is - een ruimte waarin de mensheid kan gedijen. Critici suggereren echter dat het niet adequaat het eerder genoemde zinkgat aanpakt, of hoe de wereld eruit kan klimmen voordat het de principes van dit model tastbaar kan overnemen.

Maar dit wil niet zeggen dat deze modellen zonder verdienste zijn. Zoals Fullerton in zijn rapport zegt: "We moeten ons dringend concentreren op efficiëntiewinsten om tijd te winnen." Circulariteit en donuteconomie zijn goede plaatsen om te beginnen. “Maar tegelijkertijd moeten we ook vooruit kijken en ons een echt regeneratief systeemontwerp voorstellen. Dat is iets geheel nieuws, dat nieuwe verbeeldingskracht vereist, niet alleen incrementele aanpassingen aan de randen.”

Gezien de gevolgen

De hamvraag is: hoe kunnen we de transitie naar regeneratief kapitalisme maken? Meer specifiek, wat kunnen printers doen, die inherent afhankelijk zijn van materialen, processen en middelen?

Volgens Fullerton moet de industrie "elementen van hoofd, hart en handen integreren - de drie belangrijkste factoren die mensen in beweging brengen." Deze vertalen zich in: begrijpen wat menselijke netwerken gezond maakt; een verenigend, nobel doel dat mensen inspireert om een zaak te dienen die groter is dan zijzelf; en het vermogen om nobele ideeën en doelen om te zetten in effectieve praktische actie.

Drukkers zouden hun hele operaties moeten onderzoeken op dode hoeken waar een actievere, regeneratieve aanpak zou kunnen worden toegepast

Voor drukkerijen kan een traditionele economische benadering het printproces los zien van de materiaalwinning, het verbruik van hulpbronnen en de werknemers waarop het vertrouwt. Het houdt misschien ook geen rekening met de impact die printproductie heeft op het milieu, de politiek of de economie van een gebied.

Het regeneratieve kapitalisme bekijkt echter de hele keten van oorzaak en gevolg die leidt tot, en weg van, afdrukken, en in plaats van zich te concentreren op het vinden van een enkel "juist" antwoord - zoals zoveel duurzaamheidsverhalen dicteren - richt het zich in plaats daarvan op het vinden van evenwichtige antwoorden die ogenschijnlijk tegenstrijdige doelen aan te pakken, zoals samenwerking en concurrentie, en efficiëntie en veerkracht.

Volgens Fullerton gebeurt dit al stapsgewijs, waarbij een toenemend aantal bedrijven reageert op de regelgevende en reputatiedruk die de landbouw, bosbouw en mijnbouw helpen veranderen en holistische principes in de hele industrie verankeren. Drukkers kunnen hetzelfde doen door het geheel van hun activiteiten - van materialen en leveranciers tot transport en logistiek - te onderzoeken op dode hoeken waar een actievere, regeneratieve aanpak zou kunnen worden toegepast.

Radicaal beter?

John Elkington, de bedrijfsauteur en duurzaamheidscommentator achter het vaak aangeprezen 'triple-bottom line'-model, gelooft dat er een 'groene zwaan' aan de wereldwijde horizon is, een 'diepgaande marktverschuiving' die wordt gekatalyseerd door veranderende paradigma's, waarden, denkwijzen, politiek , beleid, technologieën, bedrijfsmodellen en andere sleutelfactoren. Het vertegenwoordigt exponentiële vooruitgang in de vorm van het scheppen van economische, sociale en ecologische rijkdom, en zoals hij zegt in zijn boek Green Swans: The Coming Boom In Regenerative Capitalism , "van hier naar daar komen zal geen triviale taak zijn", maar het heeft niettemin het potentieel om "radicaal betere tijden te vertegenwoordigen".